Vierendelen

Het was best gruwelijk om te zien! Namelijk het binnenin de koe in stukken snijden van het karkas van een kalf. Als het afkalven van een koe niet slaagt en het kalf niet meer uit de koe vandaan kan worden gehaald, zal de veehouder uiteindelijk niet anders kunnen dan een veterinair geschoold dierenarts te vragen het karkas van het kalf eruit te gaan zagen. Als kind heb ik daar eens met grote afschuw naar staan kijken. Het reeds gestorven kalf bungelde half uit het bekken van de koe. De hulp van de veehouder bij het afkalfproces was afgebroken, omdat het kalf met geen mogelijkheid meer uit de koe vandaan kon worden gehaald. Niet meer achteruit, maar ook niet meer voorruit (via een keizersnede). Ik had hier al eens met afgrijzen over horen praten, maar nu zag ik met eigen ogen wat voor een macaber gebeuren dit in feite was.

In mijn moedertaal (het Fries) staat dit gebeuren bekend als 'ôffearnjen'. En alleen al dat wóórd doet mij sinds ik het heb zien gebeuren, de stuipen op het lijf jagen. Want dat woord duidt op het in vier stukken delen en het uit de koe verwijderen van het dode kalf. 'Maar hoe krijgt men dat voorelkaar?', zult u zich mogelijk gaan afvragen. Als jongen zag ik dat men daarvoor een lintzaag gebruikt. De dierenarts moet daarvoor het lint, in de vagina van de koe om het kalf heenspannen. Althans in eerste instantie om een deel van het kalf. En vervolgens zal hij de houtjes, die zich aan de uiteinden van het zaaglint bevinden, beurtelings aan gaan trekken. Met het lint zal dan een flink stuk van het dode kalf kunnen worden afgezaagd. Waarna het verwijderen van het dode kalf meestal wel meteen zal slagen. De reden waarom dit moet gebeuren, was mij als kind meteen wel duidelijk. Want anders zou het gaan rotten. En dat kon de dood van de koe gaan veroorzaken. Uiteindelijk had ik reeds te vaak gezien hoe snel bij een achtergebleven deel van de placenta dit rottingsproces optreedt. Maar hoewel mij de noodzaak beslist wel duidelijk was, deed de actie van het (in de koe) in stukken zagen van een deel van het kreng, mij van ontsteltenis gruwen.

Het 'fearnjen', oftewel 'vierendelen' van een doodgemaakte koe had ik in het slachthuis wel eens waargenomen. Dus al te enggeestig was ik wat dat betreft ook weer niet. Maar het idee dat dit binnen het lichaam van een levende koe met een kalf plaatsvond, was voor mij wel vervelend om te zien. En toen ik later op de lagere school de hoofdmeester ook nog eens hoorde vertellen dat het vierendelen van mensen in het verleden ook een gangbare martelpraktijk in Nederland is geweest, was voor mij het vertrouwen in de mensheid jammerlijk laag geworden. In het dikke zwarte boek van mijn moeder stonden ook nog eens een flink aantal van dit soort buitengewoon wrede feiten uit het christelijk verleden beschreven. En het gekke was: wij mochten er niet over uitweiden, noch de feitelijke juistheid ervan betwisten. Ja, wat doet dit alles dan met een tere kinderziel?..... Die vraag werd helemaal niet eens gesteld.

Door de geschiedenislessen, die op de lagere school werden gegeven, werd dit alles er ook al niet beter op. Het vertrouwen in de mensheid werd er ook daardoor niet echt beter op. Het leek er op dat men ons daarmee alleen de slechte kant van de mensheid wilde tonen. Over de hoofden van de soldaten, die in opdracht van hun superieuren een gevaarlijke hoge stadsmuur beklommen, werd bijvoorbeeld doodleuk een emmer hete pek leeggegooid. De basis voor een vredelievend gesprek zal daarna wel voorgoed zijn weggevaagd, zou men zeggen. Dat doet de strijd niet stoppen, maar juist continueren en verhevigen. 'Van het verleden kan men leren', is een bekend gezegde. En ja, dat is misschien ook wel zo, maar dan vooral in de zin van wat men beslist níét moet doen. Inclusief onnadenkend luisteren naar hetgeen andere mensen vaak van je willen. De wreedheid die mensen in zich hebben, is dusdanig groot, dat mensen bij tijd en wijle uit een soort van dierlijke onbezonnenheid lijken te handelen.

Het vierendelen van een slachtbeest, of van een onvolledig geboren en gecrepeerd kalf, is overigens geen aperte wreedheid, al hoe bloeddorstig dit er ook uit mocht zien.