Een gunstige fietshouding

Wanneer men zich afvraagt met welke lichaamshouding men tijdens het fietsen de grootste voortstuwingskracht genereert, kan daarop het weinig verrassende antwoord worden gegeven dat dat de liggende houding is die men op een ligfiets aanneemt. Het grote voordeel van de liggende fietshouding is, dat de voortstuwingskracht die men met de benen bewerkstelligt, relatief groot is. Dat komt omdat er bij een dergelijke fiets, door de trapbewegingen, geen kracht verloren gaat aan het omhoog werken van het bekken, hetgeen op een normale fiets wel het geval is. Bij een ligfiets ligt het bekken van de fietser namelijk stevig in het zadel. De spierkracht die door de grote achterbeenspieren wordt geleverd, kan daardoor voor een relatief groot deel worden benut voor de voorstuwing van de fiets. Dit is bij een gewone fiets duidelijk niet het geval, want het bekken van de fietser bevindt zich daarbij, zonder van bovenaf enige weerstand te ondervinden, bovenop het zadel van de fiets.

Dit voordeel van het rijden op een ligfiets is echter iets minder groot dan men zou verwachten, omdat bij het rijden op een ligfiets het gewicht van de beide benen geen rol van betekenis speelt bij het genereren van de nodige voortstuwingskracht. Dat is bij een gewone fiets wél het geval. Dit merkt men duidelijk wanneer men bij het rijden op een gewone fiets zo ver voorovergebogen gaat zitten dat men bijna met de neus de zeskantige bout van de stuurpen zou kunnen gaan raken. De grotere fietssnelheid die men met die fietshouding bereikt, wordt doorgaans volledig toegeschreven aan de afname van de luchtweerstand die men aldus weet te realiseren. Men heeft dan immers een meer aerodynamische fietshouding. Toch is dat uitgangspunt niét juist. Dat kan men bemerken wanneer men op een hometrainer met ingebouwde rotatiesensor fietst. Bij een ver voorovergebogen fietshouding, zal op het display van de hometrainer namelijk een duidelijk hogere voorstuwingskracht worden weergegeven, dan bij een minder ver voorovergebogen fietshouding. Dit ondanks het feit dat er met die ver voorovergebogen fietshouding op de hometrainer geen enkel voordeel wordt behaald door de meer aerodynamische fietshouding, zoals die wel wordt behaald bij een fietstocht waarbij het wegdek onder de fiets lijkt door te schuiven.

Bij een dergelijke, ver voorovergebogen fietshouding komt er een relatief klein deel van het lichaamsgewicht op het zadel te rusten. En een groter deel daarvan op de armen en op de benen. Aan het grotere deel van het lichaamsgewicht wat op de armen komt te rusten heeft men niets, maar wel aan het grotere deel van het lichaamsgewicht wat op de benen komt te rusten. Want van dat laatste deel van het lichaamsgewicht kan men bij het voortstuwen van de fiets profiteren. Het grotere profijt van een ver voorovergebogen fietshouding ziet men heel duidelijk gedemonstreerd worden op het display van de hometrainer.

Het nadeel van het fietsen, met een dergelijke ver voorovergebogen fietshouding, is dat men veel minder goed zal kunnen sturen. Men wordt op die wijze als fietser al gauw een gevaar op de weg. Niet alleen voor het overige verkeer, maar ook voor zichzelf. Eigenlijk is deze fietshouding dan ook slechts enigzins verantwoord wanneer men op die plaats als enige verkeersdeelnemer op de weg, ofwel op het fietspad, aanwezig is. Racefietsers hebben dit nadeel van de ver voorovergebogen fietshouding deels weten te verkleinen door op hun racefiets een zogenaamd ligstuur te monteren. Een dergelijk ligstuur wordt doorgaans gekenmerkt door een naar voren uitstekend, U-vormig, opzetstuk. De veiligheid wordt met een dergelijk opzetstuk aan het stuur beslist bevorderd. Men kan daarmee immers veel beter rechtlijnig vooruit fietsen en/of zijn evenwicht behouden. Ondanks dát feit, is een dergelijk wijze van fietsen geen aanrader wanneer men met meerdere personen naast elkaar, of in groepen, fietst. Want dat vereist de mogelijkheid van een grote subtiliteit in stuurbewegingen. Een subtiliteit die men rechtopzittend op de fiets als vanzelf wel heeft, maar voorovergebogen op de fiets veel minder.

Trouwens, wanneer men als individuele fietser in een groep andere fietsers fietst, profiteert men in veel verschillende posities binnen die groep van de slipstream van de voorliggers in die groep. Dat profijt mist men vanzelfsprekend wanneer men als eenling zijn route fietst. Dat gemis kan men dan echter wel voor een belangrijk deel gaan compenseren door een veel meer voorovergebogen fietshouding te gaan aannemen.

Van de ver voorovergebogen fietshouding heeft men, als alleenstaande fietser, bij tegenwind het meeste voordeel. Dat is voor iedereen meteen duidelijk. De overtuiging dat dit voordeel slechts komt door de meer aerodynamische fietshouding, die men op die wijze heeft aangenomen, is breed verankerd in de wereld van de wielersport. Toch geeft die overtuiging niet de feitelijke juistheid weer, zoals hierboven reeds uitgebreid is uiteengezet. De toenemende rol van het gewicht van de benen van de fietser, bij het tijdens het fietsen in meerdere mate vooroverbuigen van het lichaam, speelt ook een belangrijke rol van betekenis mee in het verhogen van de voortstuwingskracht tijdens het fietsen.

Wanneer men bij het maken van een fietstocht te maken heeft met vrij harde tegenwind, is er ook een psychische factor in het spel. Een psychische factor namelijk die veroorzaakt dat men het idee heeft dat men onder die omstandigheid veel te langzaam vooruit komt. In werkelijkheid valt dat echter nogal mee. Wanneer men bijvoorbeeld bij tegenwind over een afstand van 10 km een vol uur aan het fietsen is (op een heel normale fiets), is de gemiddeld behaalde snelheid vanzelfsprekend 10 km/uur. Als men bij gunstige wind over diezelfde afstand een snelheid haalt van gemiddeld 15 km/uur (een heel reële situatie), zal de tijdwinst slechts 20 minuten bedragen. Voor het gevoel lijkt dit echter een veel grotere tijdwinst op te gaan leveren, omdat het fietsen onder die omstandigheden overdrachtelijk gesproken "een peulenschil is". Dit komt omdat de tijdsbeleving bij het "tegen de wind in fietsen" heel anders is. Heel anders dan het geval is bij "het met de wind mee fietsen". Dat komt omdat men bij "het tegen de wind in fietsen" per tijdseenheid meer indrukken opdoet dan bij "het met de wind mee fietsen". Bij "het tegen de wind in fietsen" wordt, door de tegenwerkende invloed van de wind, iedere tijdseenheid veel intensiever beleefd dan het geval is bij "het met de wind mee fietsen".

N.B. De voorovergebogen fietshouding is vanzelfsprekend niet alleen van toenemend belang bij een toenemende tegenwind, maar ook bij een toenemende snelheid van fietsen.