Veiligheidsbeleving

Waarom gaat een kind bij dreigend gevaar, of bij een vermeend gevoel van gevaar, zich op bed onder de dekens verstoppen? De reden dat een kind dat doet, is gelegen in het feit dat het kind door dat te doen een gevoel van veiligheid over zich heen krijgt. Weliswaar een subjectief gevoel van veiligheid. Maar toch! Het werkt blijkbaar wel. Want kinderen doen dit van nature. In de oudheid gingen wij ons als aapjes vanzelfsprekend ook verstoppen tegen onze natuurlijke vijanden. Wij verstopten ons dan bijvoorbeeld in de bushbush. Of liever, als dat tenminste mogelijk was, in de top van de bomen. Daar, in de top van de bomen, konden wij als kleine aapjes eenvoudig een vorm van relatieve veiligheid beleven. Deze ervaring heeft zich blijkbaar diep in het onderbewuste van mensen genesteld. Want nu nog steeds hebben mensen de neiging hun jonge aapjes (hun kinderen) boven in het huis (waarin zij hun 'nest' hebben gebouwd) onder te brengen. Dat geeft die kleine mensenkinderen een beleving van relatieve veiligheid. Geen volledige veiligheid overigens, want algauw kwam de bedreiging van onze veiligheid ook uit de lucht vandaan. Namelijk door aanvallen van de grote roofvogels. Geen wonder dat onze bijzondere dierensoort haar kinderen uiteindelijk in afgesloten ruimtes onderbracht.

Anders dan bij heel veel andere 'diersoorten' komt de aantasting van het gevoel van veiligheid bij mensen tegenwoordig dikwijls niet meer van buiten. Dat bedreigende gevoel komt bij ons als mensen nu vaak van binnenuit. Namelijk vanuit onze eigen groep vandaan. Wij mensen kunnen ons soms opmerkelijk agressief gedragen tegenover onze eigen soortgenoten. Zie maar eens hoe de mensen zich onder oorlogsomstandigheden gaan gedragen. Het beest in de mensen komt dan overduidelijk naar boven.

Mannen voelen zich over het algemeen best wel veilig. Behalve dan onder oorlogsomstandigheden. Hun veiligheidsbeleving is betrekkelijk groot. Dat is bij vrouwen veel minder het geval. Bij vrouwen komt de aantasting van de beleving van veiligheid doorgaans bij de volwassen mannen vandaan. De bedreiging van de vrouwelijke veiligheidsbeleving is dan vaak gestoeld op de seksuele aantrekkingskracht, die vrouwen bij de mannen opwekken. Voor vrouwen kan de beleving van onveiligheid zo sterk zijn dat dit hun levensgenot erg zal gaan aantasten. Mannen zullen er over het algemeen geen idee van hebben, hoezeer de vrouwen met angst worden bedolven onder invloed van de wellust van mannen. Daar tegenover staat dat vrouwen als van nature veel bescherming krijgen van de rest van de vrouwen uit hun groep. Zozeer zelfs dat dit bedreigend kan overkomen voor de mannen.

Onder oorlogsomstandigheden is de positie van mannen echter beslist niet te benijden. Voor mannen is onder die omstandigheden vrijwel iedere andere man een potentieel gevaar. Diezelfde omstandigheid doet zich bij mannen ook voor wanneer er, in het land waarin zij verblijven, de één of andere dictator aan de macht blijkt te zijn gekomen. Juist dan hebben mannen het over het algemeen zwaar te verduren. Want voor dictators vormt iedere andere man een potentiële bedreiging voor hun positie. Deze situatie komt overeen met die in het dierenrijk, waarin vaak één enkel mannetje de leiding over de groep heeft genomen. En waarin de andere mannen worden weg gekoeioneerd.

Er is nog een andere situatie waarin de positie van mannen in een groep mensen de veiligheidsbeleving van die mannen aantast. Dat is de situatie waarin mannen zich in een sekte bevinden. De aanwezigheid van de andere mannen kan dan zeer bedreigend zijn voor de sekteleider. Dit omdat de sekteleider de andere mannen als een aantasting van zijn eigen positie zal gaan ervaren. Sekten zijn vaak gesticht door een charismatische leider, die door zijn charisme vooral de vrouwelijke personen in de groep aan zich weet te binden. Maar die ondertussen de mannelijke personen in de groep, op agressieve wijze, probeert te verstoten. Net als dit bijvoorbeeld het geval is in een kudde koeien, of in een kudde olifanten.

Bij de mensen zijn nog andere personen aanwezig, waarbij de veiligheidsbeleving lang niet altijd optimaal is. Dat is bij de kinderen. Idealiter dienen kinderen veel bescherming van de oudere mensen te ervaren. Maar helaas is dat niet altijd het geval. In de gevallen waarin de veiligheidsbeleving van de kinderen niet goed genoeg is, komt dat dikwijls door een verkeerde benadering van die kinderen door díé volwassenen uit hun groep die veel macht bezitten.

Over het algemeen zullen mensen zich pas veilig kunnen voelen, wanneer zij het gevoel hebben dat zij met redelijk veel vertrouwen de risico's in hun omgeving het hoofd kunnen bieden.