Paniek

Na een auto-ongeluk viel het mij op dat ik gedurende korte tijd niet meer helder kon nadenken. Ik was tijdens een sneeuwbui met de auto in de sloot terechtgekomen. Namelijk in een zogenaamde landsloot, die verschillende percelen weiland van de landweg scheidt. Mijn auto was languit in die sloot terechtgekomen. Toen bleek, tot mijn grote schrik, dat beide slootkanten de autodeuren dusdanig belemmerden dat ze niet konden worden geopend. Het lukte mij dus niet om uit de auto vandaan te komen. Maar ik moest er wél dringend toch zo gauw mogelijk uit zien te komen, omdat het water al meteen de auto binnenkwam. De gedachte dat ik daar uiteindelijk in de auto zou kunnen gaan verdrinken, deed mij al vrij gauw de schrik om het hart slaan. Er was geen mogelijkheid om de auto via de portieren te verlaten. Dat was duidelijk!

Maar er was wel een andere goede mogelijkheid om dit te doen. Want ik kon de auto immers wel via één der zijruiten verlaten. Dat realiseerde ik mij meteen, want dat had ik mij al regelmatig eens in gedachten voorgesteld. Het feit dat ik daarover had nagedacht, kwam omdat ik mij voor mijn werk met de auto moest verplaatsen tussen de verschillende boerderijen in. De weggetjes naar de boerderijen zijn vaak vrij smal. En langs die weggetjes bevindt zich aan beide kanten een sloot. In de wintertijd kon het op die weggetjes ontzettend glad zijn. En het viel dan niet mee om de auto op het rechte pad te houden. Dus de kans dat ik ooit eens met mijn auto in één der sloten terecht zou komen was lang niet denkbeeldig. Dat had ik maar al te goed in de gaten.

Enfijn, op zeker moment was ik met mijn auto in de slip geraakt en was ik in een vloek en een zucht in de sloot terechtgekomen. Dat ging zo snel, dat ik niet ook maar de geringste tijd had gehad om nog op de één of andere manier corrigerend op te kunnen gaan treden. Daar lag ik dan met de auto rechtuit in het verlengde van de landsloot. En mijn autodeuren werden geblokkeerd door de beide bermen van die sloot. Een panische situatie dus! Dit zou mijn dood kunnen worden. Ware het niet dat er toch nog wel een goede mogelijkheid bleek te zijn om uit de auto vandaan te komen. Dat had ik ik mij al lang voorafgaande aan het ongeval op verschillende momenten voor de geest gehaald. De autoruiten van de beide voordeuren konden immers met de draaikrukjes, die aan de binnenkant van de autodeuren waren bevestigd, worden geopend. In die tijd was het heel gebruikelijk om op die wijze de autoruiten te kunnen openen. En dus niet op automatische wijze met een knopje, zoals dat nu algemeen gebruikelijk is. De auto was op dat moment ook nog niet dusdanig diep in de sloot weggezakt dat het een probleem zou kunnen opleveren om de autoruiten te gaan openen. Binnen de korste keren stond ik dan ook hoog en droog op één van de wegbermen naar de steeds verder wegzakkende auto te kijken. Mijn beroep was rundvee-inseminator en er stonden nog een twintigtal koeien op kunstmatige inseminatie door mij te wachten. 'Wat moest ik nu precies allemaal gaan doen om de gevolgen van dit ongeval af te gaan handelen', dacht ik toen. Op dat moment kon ik dat even niet echt meer helder gaan overdenken. Mijn geest leek gedurende een korte tijd geblokkeerd te zijn. Maar goed, al vrij gauw daarna bedacht ik mij dat de spermacontainer die ik in de kofferbak van de auto had staan, nu op de kop in de kofferbak terecht moest zijn gekomen. En dat de stikstof die er in zat, er nu langzaamaan geheel uit zou kunnen zijn gelopen. En ik realiseerde mij dat dat funest zou zijn voor de kwaliteit van het sperma dat zich daarin bevond. Want sperma moet nu eenmaal op de extreem lage temperatuur van vloeibare stkstof worden bewaard (namelijk: -196°C). Dus ging ik opnieuw de sloot in om het sperma in die op de kop hangende container te kunnen redden.

En jawel! Die actie slaagde wonderwel. In de container bleek nog genoeg stikstof aanwezig te zijn om het sperma later zonder problemen te kunnen gaan gebruiken. Ik had flink wat uniek en kostbaar sperma in de container zitten, zodat dat wel van groot belang was. Gelukkig had ik dit sperma bijtijds uit de auto vandaan kunnen halen. Wat dit punt betreft was ik niet dermate in paniek geraakt dat ik niet snel en adequaat zou kunnen hebben gehandeld.

Kort tevoren was een jonge vrouw ook met haar auto in de sloot terechtgekomen. En zij had dat niet overleeft. Dat wist ik maar al te goed! Een boer had haar zien slippen op de weg. En meteen nadat zij met haar auto in de sloot terecht was gekomen, was hij er heengegaan om haar te redden. Maar hij kon de veiligheidsriemen, waarin zij hing, niet los krijgen. Dus was hij naar zijn boerderij, die zich daar vlakbij bevond, gegaan om een scherp mes op te halen. Toen hij echter kort daarna weer bij de auto terugkwam, was die jonge vrouw reeds omgekomen. Ze bleek in de blubber, waarin zij met haar hoofd hing, te zijn gestikt. Ze was in die panische situatie blijkbaar niet in staat geweest om zich uit haar veiligheidsriemen te bevrijden.

Ook voor mij had mijn slippartij gemakkelijk verkeerd kunnen zijn afgelopen. Ik wist dat het van belang was om van tevoren te visualiseren wat men kan doen wanneer men in dergelijke noodlottige omstandigheden komt te verkeren. Natuurlijk: ten aanzien van lang niet alle mogelijke ongevallen kan men dit doen, maar voor sommige mogelijke ongevallen toch wel. In mijn geval betekende dit dat ik had overdacht wat ik zou kunnen doen in het geval dat ik ooit eens door een slippartij met mijn auto in een landsloot terecht zou zijn gekomen.

Het blijkt dat men onder dergelijke omstandigheden veel gemakkelijker een reddende oplossing kan bedenken, als men daar van tevoren reeds over heeft nagedacht. Of wanneer men de handelingen die men in die situatie kan uitvoeren reeds van tevoren eens heeft getraind. Dit laatste is de reden dat men bijvoorbeeld een brandweerkorps preventief bepaalde oefeningen ziet doen. Brandweerkorpsen weten dat het bij een groot incident veel uitmaakt dat men van tevoren allerhande reddende handelingen reeds heeft geoefend. Want ook de leden van een brandweerkorps zullen anders bij een groot incident zodanig door paniek kunnen worden geblokkeerd, dat zij niet bijtijds hun reddende handelingen blijken te kunnen gaan uitvoeren. Tijdens een oefening heeft men juist wel het vermogen om door helder na te denken tot goede oplossingen te komen.

Net als het hormoon adrenaline heeft ook het hormoon cortisol invloed op de werking van de hersenen. Het brein past zich daarmee aan om beter op een eventuele dreiging te kunnen reageren: het vergroot de alertheid, maar men raakt er wel sneller door afgeleid en men zal daardoor minder goed in staat zijn om zich te concentreren; om helder na te kunnen denken en om herinneringen op te halen.