De ooievaar en de baby's

"Hoe is ooit het verzinsel ontstaan dat ooievaars baby's naar de mensen zouden brengen?", kan men zich afvragen. "Hoe is men ooit op het idee gekomen om die taak juist aan ooievaars toe te gaan schrijven?" Het volksverhaal dat handelt over het gegeven dat de zeer jonge kinderen niet gewoon door mensen zelf werden voortgebracht, maar door een ooievaar bij de mensen werden afgeleverd, is in ieder geval vreemd genoeg om er eens een tijdlang leuk over te kunnen gaan filosoferen.

Het is bekend dat de mensen in vroeger tijden de winter als een trieste tijd ervaarden. De winters waren toen in de belevenis van de mensen lang; koud en donker. Men had in ieder geval geen al te goede mogelijkheden om in de huizen voor gezellig veel warmte en voor handig veel licht te gaan zorgen. En buitenshuis zullen de omstandigheden in de winter, door het ontbreken van buitenverlichting, ook regelmatig vrij deprimerend zijn geweest. Geen wonder dat in het voorjaar, als de eerste tekenen van de lente zich na de winter voordeden, het geluk de mensen weer toestraalde. Eén van de zeer opvallende tekenen van het einde van de winterperiode was in die tijd de terugkomst van de ooievaars. Deze langpotige vogels, die met hun zwart-witte vederdracht zo goed harmonieerden met de vaak zwart-wit gekleurde haardracht van de koeien, waren ieder voorjaar opnieuw een opvallende verschijning in de weilanden. Als er ooievaars tussen de koeien in het weiland waren te zien, maakte dat de mensen gelukkig.

Het feit dat de ooievaars ook veelvuldig nabij de Nederlandse weiden hun eieren legden en er hun kuikens grootbrachten, geeft aan dat er in onze contreien een rijk foerageergebied voor hen aanwezig was. Tussen het weelderig groeiende gras waren er in de weilanden immers vele malse hapjes voor hen te vinden. Vooral wanneer eenmaal de vele eieren van de weidevogels waren uitgekomen. Ooievaars leven dan ook voornamelijk van het kleine gedierte.

Maar wat ooievaars ook niet versmaadden, zijn de nageboortes van de schapen en de koeien die zich af en toe ook tussen het gras bevonden. Vooral in de vroege zomer, wanneer de ooievaars ten faveure van hun jongen voor veel voedsel moeten gaan zorgen, zullen zij het vinden van de zo smakelijke en bijzonder voedzame nageboortes allicht wel altijd als een geschenk uit de hemel hebben ervaren.

In de buurt van de bebouwing van de mensen zal die situatie zich ook menigmaal hebben voorgedaan. Want samen met een mensenkind wordt er nu eenmaal ook een nageboorte geboren. Een dergelijke nageboorte bij mensen wordt niet zozeer 'nageboorte' dan wel 'moederkoek' (ofwel: 'placenta') genoemd, maar voor de ooievaars is dat natuurlijk allemaal één pot nat. Als men zich eenmaal realiseert dat deze samenhang tussen de geboorte van een kind en het verschijnen van de ooievaar bestaat, is het ook niet meer zo vreemd dat de andere mensen uit die omgeving vroeger de waarneming van een ooievaar in verband brachten met de geboorte van een kind.

Net als reigers zijn ook ooievaars in staat om hun prooi in slechts enkele happen, en met grote brokken tegelijk, naar binnen te werken. Deze gulzig ogende wijze van het naar binnen werken van het voedsel door de ooievaar, heeft voor de mens tot gevolg dat men uit de verte vaak niet goed kan waarnemen waar een ooievaar zich mee bezig is te voeden. Met name ook wanneer het iets betreft van een schijnbaar zo vormloze massa als die van de een of andere willekeurige nageboorte.

Vrouwen waren in die tijd onderling natuurlijk goed op de hoogte van het feit wie er in hun buurt precies hoogzwanger was. Het plotseling verschijnen van een ooievaar op het achtererf van het huis van een dergelijke vrouw, moet voor die vrouwen dan ook een duidelijke aanwijzing hebben gevormd dat hun gemeenschap weer met een pasgeboren kind verrijkt was geworden.