KLIK HIER VOOR INFORMATIE
OVER DE SITE

COLUMNS

Over belevenissen en inzichten

CLICK HERE FOR
THE PARENT SITE
and SITE SEARCH


Kieskeurigheid

Het feit dat iemand kieskeurig is bij het eten van een maaltijd, wordt al gauw als lastig beschouwd. En toegegeven, kieskeurigheid geeft ook niet echt een volwassen indruk. Maar mensen die kieskeurig zijn, kiezen soms ook keurig. En daarom hebben juist die mensen minder de neiging om maar voordurend en ongeremd voedsel tot zich te nemen. Als kieskeurigheid daardoor resulteert in de afwezigheid van vetzucht, is dat alleen maar goed!

Als mensen kieskeurig zijn met eten, betekent dat over het algemeen dat zij vrij veel etenswaren niét lusten. Althans, zij hebben dan de overtuiging dat zij de betreffende etenswaren niet lusten. Dit terwijl het er vaak op neerkomt dat zij die etenswaren gewoon niet vaak genoeg hebben geproefd. "Smaak kan men ontwikkelen", is een bekend gezegde. En dat is ook werkelijk zo! Etenswaren die men in eerste instantie als onsmakelijk ervaart, zal men kunnen gaan waarderen wanneer men ze veel vaker dan een enkele maal tot zich neemt. Mensen die voor de eerste keer bijvoorbeeld een olijf eten, zullen deze vaak ronduit vies vinden. En die smaakgewaarwording zal ook niet anders zijn als zij een aantal keren daarna opnieuw een olijf eten. Maar die ervaring zal zeker veranderen als men erin volhardt om olijven te nuttigen. Op den duur zal men ze werkelijk gaan appreciëren. Bij het nuttigen van dranken doet zich hetzelfde verschijnsel voor. Een drank die men als dermate vies zal kunnen gaan ervaren dat men er van gaat kokhalzen, is de van hui gemaakte drank: "Molkosan". Ook hierbij zal men merken, dat men deze pas gaat waarderen na er een flink aantal malen vaker een glas vol van te hebben genuttigd.

Niet iedereen heeft evenwel dezelfde smaakervaring bij het voor de eerste keer tot zich nemen van bepaalde voedselsoorten. Dat komt omdat wij mensen ook als baby, en zelfs al als jonge vrucht in de baarmoeder, aan bepaalde smaken leren wennen. Mensen die opgroeien in een cultuur waar veel olijven worden gegeten, zullen er als kind over het algemeen dan ook minder moeite mee hebben om aan de smaak van olijven te wennen. Smaak is dus ook cultuurgebonden. Hetgeen wat dat betreft eveneens een rol speelt, is de kookkunst van de ouders*. Niet iedere ouder* zet een even smakelijke pot eten op tafel. Zodat het ene kind meer moeite moet doen dan het andere om het eten, wat de ouders* aanbieden, te waarderen.

Een factor die zeker ook van groot belang is bij het aanleren van waardering voor de vele verschillende voedselsoorten, is de sfeer aan tafel in het ouderlijk gezin van de kinderen. Een ruzieachtige sfeer aan tafel, door onenigheid tussen de kinderen onderling; tussen de ouders* onderling; of tussen de ouders* en tenminste één van de kinderen, zal niet echt bijdragen aan het wennen aan nieuwe smaken. In gezinnen met jonge kinderen vinden over het algemeen veel van de ruzies aan de eettafel plaats en dan met name over het eten wat zij zeggen niet te lusten. Deze strijd kan men grotendeels voorkómen door kinderen zelf te laten bepalen wat zij willen eten. Als men dat doet, voorkomt dat heel veel spanning aan de etenstafel. Ook over de hoeveelheid voedsel die kinderen tot zich nemen, vinden in gezinnen heel veel ruzies plaats. Dit terwijl het voor ouders* nauwelijks van belang is om hier sturing aan te geven. Een kind wat trek krijgt, gaat echt wel eten. Een kind echter, wat onder dwang teveel eten binnenkrijgt, zal daar grote nadelen van ondervinden. Het zal niet alleen een hekel aan eten krijgen, maar ook aan de ouders* die het daartoe dwingen. En het zal meer kans maken om op oudere leeftijd met obesitas te worden geconfronteerd.

Vanaf een leeftijd van slechts vier maanden schijnt men baby's reeds kleine hoeveelheden bijvoeding te kunnen geven. In eerste instantie alleen met groente en fruit, maar later ook met producten als ei; vis; en pinda. Als men daar reeds op die jonge leeftijd mee begint, zouden die kinderen minder kans maken om een allergie te ontwikkelen. Dit in grote tegenstelling tot wat men eerder wel dacht.

Om kinderen te leren wennen aan verschillende smaken van voedsel en om te voorkómen dat zij door de ouders eten krijgen opgedrongen, is de Rapley-eetmethode ontwikkeld. Volgens deze eetmethode pureert men het fruit- of groentehapje niet, maar zet men het in hapklare stukken neer. Het kind pakt en eet het dan zelf. Men voedt het kind dus ook niet met een lepeltje. Deze manier van leren eten is genoemd naar de onderzoeker Gill Rapley, die er een boek over heeft geschreven. Het nadeel van deze methode is dat het kind er een flinke knoeiboel van kan maken. Daar moet men dan wel even aan wennen! Maar deze methode voor het aanleren van veel verschillende smaken, werkt beslist wel goed. En zodra het kind aan de smaak van bepaalde voedselsoorten is gewend geraakt, kan men zo langzamerhand het kind het betreffende voedsel wel proberen te gaan voeren. Zolang het kind zich daar niet tegen verzet, hoeft dat geen probleem te zijn.

In de tijd dat de moeder nog zwanger is van haar kind, kan zij er óók aan werken dat haar kind aan verschillende smaken gewend raakt. Reeds als foetus zal het kind verschillende smaken kunnen leren kennen. Maar dan moet de aanstaande moeder wel gevarieerd eten. Het liefst met voedsel wat men als ouders* zelf heeft bereid, omdat daarvan de smaak meer uitgesproken is dan van allerlei gemaksvoedsel. Het is voor de aanstaande moeder wat dat betreft ook van belang om vooral ook verschillende malen een visgerecht te nuttigen. Dit omdat het kind anders later teveel moeite moet doen om aan het consumeren van vis te wennen. Veel kinderen hebben ook grote moeite om spruitkool (spruitjes) te gaan eten. Dat komt omdat spruitkool vrij bitter is. En bittere voedingsmiddelen worden door jonge kinderen niet erg gewaardeerd. Dat is vanwege het feit dat jonge kinderen nog erg veel smaakpapillen in de mond hebben. Zij ervaren de smaken dus op een veel meer uitgespoken wijze dan oudere kinderen, of volwassenen, doen. En dan met name de bittere smaken. Met een simpel trucje is daar soms wel wat aan te doen. Door namelijk bij het koken enkele lepels suiker aan de spruitkool toe te voegen, zal deze als veel minder bitter worden ervaren. De weerstand tegen het eten van spruitjes neemt daardoor sterk af.

Voor het laten wennen aan verschillende smaken, is het ook van belang dat de baby geen kunstmatig gemaakte flesvoeding krijgt, maar borstvoeding. De smaak van kunstvoeding is namelijk zo constant dat dat gegeven een belemmering vormt bij het leren wennen van het kind aan veel verschillende smaken. Datzelfde gegeven speelt op latere leeftijd ook een rol bij het verstrekken van voedsel aan kinderen uit potjes. Ook van dergelijk voedsel is de smaak te weinig afwisselend. Bij kinderen die op zeker moment eten met een lepeltje krijgen toegediend, ziet men vaak dat zij het eten al gauw weer voor een groot gedeelte uitspugen, ook al zijn zij wel aan de smaak van dat voedsel gewend. De reden dat zij dat doen, kan zijn dat het betreffende voedsel een andere structuur heeft. Dus voedsel wat minder papperig en zacht is dan het voedsel wat zij gewend zijn. Ook kan het zijn, en die kans is best groot, dat het kind niet goed weet hoe het het voedsel achterin de mond moet krijgen. Zolang het kind uit een fles drinkt, of via borstvoeding de melk krijgt toegediend, speelt dat geen rol. Maar bij het met een lepeltje voeren van het kind, wordt dat ineens voor het kind wel een issue wat van belang is.

De hierboven genoemde Rapley-eetmethode is overigens ook zeer geschikt om kinderen te laten wennen aan wat meer structuur in het eten. Wanneer kinderen te lang hun eten slechts uit potjes babyvoeding krijgen aangeboden, zullen zij niet alleen teveel aan de eentonige smaak ervan gaan wennen, maar ook aan eten met weinig structuur. Het ontbreken van voldoende structuur in het eten doet zich ook voor wanneer men de gewoonte heeft om het eten voor peuters fijn te prakken; te pureren; te stampen, of met de staafmixer te bewerken. Voor baby's, die nog moeten wennen aan eten met enige structuur, is dat overigens wel nodig. Maar opgroeiende peuters moeten zo langzamerhand wel eten met meer structuur krijgen aangeboden. Anders zullen zij zich bij het opgroeien kunnen gaan aanwennen om de klonten, zoals zij dat dan soms noemen, uit het eten te verwijderen. Wat dat betreft is de volgende anekdote leuk om te vernemen: een jongetje van 5 jaar oud kreeg op een warme zomerdag, bij zijn oppas, een glas water met ijsklontjes aangeboden. Toen hij in de gaten kreeg dat het glas water voor hem bestemd was, begon hij te huilen. Zijn oppas vroeg hem toen wat er aan de hand was. En hij antwoordde: "ik lust helemaal geen klonten".

Als men als ouder* van kinderen de gewoonte heeft om zelf het eten te bereiden, heeft dat nog een ander groot voordeel voor het bijbrengen van goede eetgewoontes aan kinderen. Eigenbereid eten geurt namelijk over het algemeen ook veel beter dan eten wat men niet zelf heeft bereid. En omdat de geur van voedsel erg van belang is bij de sensatie die men erbij van de smaak heeft, is dat een extra stevig argument om als ouder* toch maar zelf het eten te gaan bereiden. Mocht op zeker moment echter de dappere poging (om een lekkere maaltijd op tafel te gaan zetten) blijken te zijn mislukt, dan is het maar beter af te zien van het nuttigen van die bepaalde maaltijd. Vooral wanneer die maaltijd allerlei nare geurtjes in het huis heeft doen verspreiden, zoals bijvoorbeeld het geval is wanneer men zijn warme pot heeft laten aanbranden.

Een zeer belangrijk punt bij het aanwennen van goede eetgewoontes aan kinderen, is ook de gewoonte dat men als ouders* samen met de kinderen mee gaat eten. Vooral bij de warme maaltijd en bij kinderen welke de babytijd zijn ontgroeid. Het samen eten stimuleert het kind in belangrijke mate tot eten. Dat effect op kinderen is allicht overgeërfd uit onze veronderstelde oeroude bestaansvorm. En het staat daarom ook niet voor niets bekend als: na-aapgedrag.


*Voor iedere vermelding in deze tekst van de woorden "ouder", respectievelijk "ouders", kan ook "verzorger", respectievelijk "verzorgers" worden gelezen.