Geloofsimplementatie

Hoe komt het toch dat wij ons als mensen zo gemakkelijk tot "een geloof" laten brengen? Een geloof in een verklaring voor allerlei verschillende echte, of vermeende, mysteries. En waarom hebben wij als mensen toch zoveel moeite om een eenmaal ingenomen standpunt over de verklaring voor dit soort mysteries te wijzigen? Waarom zijn wij als mensen zo sterk geneigd om te blijven hangen in de eigen gedachtegang over de verklaring voor onwezenlijke zaken? Het is goed beschouwd toch bijzonder merkwaardig dat wij mensen niet als vanzelf al de mogelijke opties voor de verklaring voor dit soort zaken in overweging nemen. En wel ruim voordat wij er maar over denken om de eigen geloofsimplementatie ook maar enige waarde toe te kennen.

De beantwoording van deze vragen is veel gemakkelijker dan zij in eerste instantie misschien lijkt. Want het geloof in een bepaalde verklaring voor dit soort mysteries ontstaat normaliter niet door de invloed van één (grote) gebeurtenis, maar juist door de invloed van vele (kleine) gebeurtenissen. De invloed van een keten van "mysterieuze" gebeurtenissen in feite, waarvan men niet zo gemakkelijk slechts een deel in twijfel kan trekken, zonder de hele keten van "mysterieuze" gebeurtenissen omver te trekken.

Om een voorbeeld van het een en ander te geven, zou men kunnen gaan denken aan het geloof in de realiteit achter de beschrijvingen over de verschijning van buitenaardse bezoekers aan onze aarde. Stel dat men zich heeft verdiept in de beschrijving van één zo'n vermeende gebeurtenis. En men vindt de beschrijving van die gebeurtenis overtuigend genoeg om er sterk rekening mee te houden dat er werkelijk reeds bezoeken vanuit buitenaardse beschavingen aan de aarde plaatsvinden. Dan staat men in het vervolg niet meer geheel onbevooroordeeld tegenover eventuele volgende beschrijvingen van dit soort gebeurtenissen. Door die eerste beschrijving van een dergelijke gebeurtenis zijn mensen dan in het vervolg min of meer gepreoccupeerd geraakt betreffende de mogelijkheid dat dit soort bezoeken reeds plaatsvinden. Als men in die bepaalde psychische toestand verkeert en men verdiept zich vervolgens in de beschrijving van meerdere gebeurtenissen op dit gebied, dan kan zich zo langzamerhand een latent geloof in de realiteit achter dit soort beschrijvingen van buitenaardse bezoeken aan de aarde bij hen ontwikkelen. En dus zonder dat er ook maar één beschrijving bij is die voldoende overtuigend is om er dit soort verregaande conclusies uit te kunnen trekken. De keten van zwakke schakels wordt nu eenmaal niet sterker door er steeds meer even zwakke schakels aan toe te gaan voegen.

Ditzelfde principe geldt al evenzeer bij het geloof in "een nabestaan". Stel dat men zich, door de beschrijving van een waarneming van witte, mensachtige schimmen, eenmaal heeft verdiept in meerdere beschrijvingen van waarnemingen van dat soort schimmen. Waarnemingen die sterke associaties doen opwekken aan het bestaan van "engelen". Aan de realiteit van het bestaan van "engelen" dus. Engelen die zich tot juist die mensen richten, die daar aanwezig waren. En dat in de beschrijving van die waarnemingen die engelen een boodschap aan de daar aanwezige mensen hebben doen brengen. En stel dat wij als mensen eenmaal enig geloof aan de realiteit achter de beschrijving van dergelijke waarnemingen zijn gaan hechten, dan zijn wij daardoor min of meer gepreoccupeerd geraakt ten aanzien van de beschrijving van eventuele volgende "mysterieuze" gebeurtenissen die op het bestaan van een "engelenwereld", en het bezoek van "engelen" aan de aarde, zouden kunnen wijzen. Bij iedere volgende beschrijving van vermeende contacten met "de wereld van de engelen", stellen wij mensen ons dan in het vervolg als vanzelf minder kritisch op ten aanzien van de realiteit achter de beschrijving ervan. Zo bouwt zich dan een keten van beschrijvingen van onbewezen gebeurtenissen op, die dat geloof in de realiteit van het bestaan van engelen (en het contact met engelen) ondersteunen. Lijken te ondersteunen! Want nogmaals: "een keten van zwakke schakels wordt immers niet sterker door er steeds meer even zwakke schakels aan toe te gaan voegen".

Het voorbeeld van een waarneming van witte schimmen uit de vorige alinea, is opzettelijk gekozen. Namelijk omdat het op gechargeerde wijze goed duidelijk maakt hoe men door een dergelijk vermeend voorval kan komen tot vooringenomenheid. Vooringenomenheid ten aanzien van de verklaring voor schijnbaar mysterieuze belevenissen van mensen.

Maar in de praktijk van de geloofsopvoeding van (jonge) mensen werkt dat systeem veel subtieler. De keten van vermeende gebeurtenissen die het geloof in een nabestaan zouden moeten opbouwen, is dan in eerste instantie vooral gebaseerd op respect voor de brengers van "de boodschap" (bijvoorbeeld de eigen ouders; de leerkrachten op school; de dominee in de protestantse kerk of de priester in zijn oogstrelende tenue achter het altaar (in de "tempel" van een roomskatholieke kerkgemeenschap). Als al die verschillende brengers van "de boodschap" dan vervolgens voortdurend gewag maken van allerlei "mysterieuze" gebeurtenissen, die het geloof in een nabestaan lijken te ondersteunen, is het voor (jonge) mensen zeer moeilijk om genoeg ruimte te laten voor twijfel aan de juiste interpretatie van de voorgeschotelde informatie van de brengers van "de boodschap".

Maar hoe komt het dan dat wij mensen (zelfs op volwassen leeftijd) zoveel moeite hebben om in die situatie de realiteit onder ogen te zien? Dus om te ontdekken dat men zich in die situatie niet meer op neutrale en kritische wijze een oordeel over de betreffende gebeurtenissen kan vormen?

Dat is in feite de kernvraag waarom het hier draait. Dat komt omdat men dan moet gaan twijfelen aan "het hele bouwwerk" van persoonlijke ervaringen; gebeurtenissen; verhalen en mysteries waarmee men jarenlang geconfronteerd is geraakt. Iedere symbolische steen van dat "bouwwerk" moet dan zeer kritisch worden bekeken. Ieder geloof in losstaande gebeurtenissen die het geloof in een nabestaan leken te ondersteunen, moet dan in twijfel worden getrokken. En bij het in twijfel trekken van die gebeurtenissen zou men dan daar vervolgens ook nog een alternatieve, meer wetenschappelijk verantwoorde, verklaring voor ter beschikking moeten hebben. En dat is nog niet zo gemakkelijk voor iemand die geen specifieke studie heeft gemaakt van de achtergrond van het ontstaan van de beschrijving van de meest vreemd ogende vermeende mysteries.

PS: Voor de eigen gemoedsrust is het handiger om niet in een nabestaan te gaan geloven, dan om dit wel te doen. Want als men er niet in gelooft, kan het later alleen nog maar meevallen als er op een later moment in het leven, toch wel een nabestaan blijkt te zijn. Gelooft men wel in een nabestaan dan kan het later alleen maar tegenvallen als er later, op een zeker moment in het leven, geen nabestaan blijkt te zijn .