Emancipatie

Voor mijn opleiding aan een school voor hoger beroepsonderwijs moesten wij als klas eens een week lang naar het vormingscentrum 'De Oorsprong' in Sint Nicolaasga. Het was in de herfst van het jaar 1968 en wij waren om en nabij negentien jaar oud. Wat voor doel onze leerkrachten hiermee precies voor ogen hadden, was ons niet duidelijk. Maar goed, van alle situaties in het leven kan men iets opsteken. En de lessen "algemene vorming" zouden ook voor mij best wel eens van nut kunnen zijn. In mijn herinnering bleek die algemene vorming echter voornamelijk te bestaan uit heen en weer gepraat over het een of andere actuele thema . 'Veel geschreeuw en weinig wol', was al gauw mijn conclusie. Maar goed, ik was nog een echte adolescent. Ik stond open voor alles wat er in de wereld zou kunnen worden ervaren, maar ik was ook erg kritisch. En dat was goed, volgens de mensen bij dat vormingscentrum die dat zouden moeten kunnen beoordelen. Bij dat vormingscentrum stond men open voor onze mening. En men stimuleerde ons om goed voor onze mening uit te gaan komen. Op zeker moment kwam het socialistische gedachtegoed naar voren en ik meende weer eens als eerste mijn mening naar voren te moeten brengen. Kort en bondig liet ik weten dat ik het van groot belang vond dat er een algemene emancipatie van de arbeiders zou plaatsvinden. En ik zei dat ik van mening was dat men ook veel meer naar hun inzichten zou moeten gaan luisteren. Veel van de medeleerlingen uit mijn klas waren kinderen van kleine zelfstandige ondernemers (niet zonder, maar juist met enig personeel). Ik was ook een kind van een dergelijke kleine ondernemer geweest, maar ons bedrijf was enige jaren daaraan voorafgaand opgeheven. En ik had reeds een jaar of vier parttime in loondienst bij zulke ondernemers gewerkt.... Enfin, mijn opmerking werd door mijn medeleerlingen opgevat als 'vloeken in de kerk'. Men begreep goed wat ik beoogde. 'Maar het ging toch wel een beetje ver om aan je personeel te gaan vragen hoe je bedrijf beter zou kunnen worden gerund', vonden mijn medeleerlingen. 'En wat betekent toch dat moeilijke woord dat je gebruikte? Praat toch normaal! Dat vreemde woord "emancipatie". Wat bedoel je daar toch mee?' Ook de leerkrachten van het vormingscentrum kenden dat woord niet. Ik stond perplex van die onverwachte kritiek! En ik wist vervolgens slechts met moeite uit te leggen wat ik met dat woord bedoelde. 'Die leerkrachten hadden wel gelijk', dacht ik. 'Maar ja, als je zo'n woord niet wilt gaan gebruiken, moet je wel veel omstandiger uit gaan leggen wat je bedoeld'. En daar had ik toen the guts niet voor. Goed, ik nam mij voor om dat woord voortaan te gaan mijden. In die tijd was er echter een brede maatschappelijke beweging van vrouwen actief, die streed voor zowel gelijkberechtiging, als voor gelijke beloning van vrouwen. En het gekke was, dat die beweging dat woord toen heel plotseling wel ging gebruiken. Datzelfde woord, wat ik zo onnadenkend op dat vormingscentrum naar voren had gebracht. En binnen de kortste keren zat het woord 'emancipatie' toen in het vocabularium van bijna iedere Nederlander.